Diane Essenburg: [vox] Paardebloem of paardenbloem?

Het Groene Boekje geeft geen effectieve uitleg van de tussen-n-regel, zo blijkt uit onderzoek van Anneke Neijt, hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Radboud Universiteit en haar Tilburgse collega Sjaak Kroon. Zwakke spellers verbeteren hun spelling niet en goede spellers raken zelfs in de war van de officiële spellingsregel die gebruikt wordt voor onder andere onderwijsdoeleinden. De Van Dale Basisspellinggids blijkt wel effect te hebben bij zwakke spellers.

Door de wijzigingen van 1995 en 2005 is het niet onlogisch dat er verwarring ontstaat over de lastige tussen-n. Bijna niemand lijkt precies meer te kunnen zeggen wanneer er wel of niet een ‘n’ gebruikt moet worden. Want waarom is paardenbloem zonder ‘n’ niet goed, terwijl de bloem niks met het dier paard te maken heeft? Paard lijkt in dit geval eerder een soort bijvoeglijk naamwoord dan een zelfstandig naamwoord. En paddenstoel? Dit soort vragen blijft voor veel mensen lastig. Het onderzoek gaat overigens niet hierop in, maar op de effectiviteit van de spellinguitleg.

Leerlingen van tien havo/vwo-brugklassen kregen ofwel de uitleg van het Groene Boekje ofwel van de Van Dale Basisspellinggids voor zich. Zij hadden één lesuur de tijd om de tussen-n-regel te leren, waarna ze getoetst werden. Twee weken later kwamen de onderzoekers terug om de leerlingen onverwachts nogmaals te testen. De uitkomsten van de toetsen werden met elkaar vergeleken en met de nulmeting.

Uit het onderzoek kwam naar voren dat het Groene Boekje op de lange termijn geen positief effect heeft op de spelling van de leerlingen. Van Dale bleek wel effectief. Waarschijnlijk komt dit doordat Van Dale beter aansluit bij de taalkundige structuur van de spelling, terwijl het Groene Boekje uitgaat van de morfologie van het meervoud. De schrijver moet van het linkerdeel weten of het meervoud alleen met –en geschreven mag worden of dat het ook op –es kan eindigen. Dit leidt tot verwarring, helemaal bij woorden als bijlage, waarvan veel mensen denken dat ook bijlages correct is. Hieronder zijn de beide uitleggen die in het onderzoek met elkaar vergeleken zijn schematisch afgebeeld. Dit is een licht aangepaste versie van de oorspronkelijke uitleg, om de vergelijking zuiverder te maken.

‘Scholen zijn huiverig om een niet-officiële spellingsregel te hanteren. Maar aan de hand van ons onderzoek kan gezegd worden dat deze van Van Dale goed te gebruiken is. Ons advies is daarom dat de makers van het Groene Boekje hun uitleg aanpassen in een volgende druk’, aldus Neijt.

Het gehele artikel dat verschenen is in het wetenschappelijke tijdschrift Pedagogische Studiën is te vinden op de website van Neijt.

Hieronder de schematische uitleg van het Groene Boekje (links) en de Van Dale Basisspellinggids. Klik op de afbeelding voor groter beeld.